Recepta dla toksycznego szefa

Autor: Paweł Fortuna, Małgorzata Torój

Toksyna nr 1: Krzyk i przekleństwa

Na swoim terenie jesteś równy Bogu. To Ty kreujesz najważniejsze zdarzenia w zespole, który powinien Ci dziękować za każdą Twoją decyzję, energię i poświęcenie. Wszyscy powinni rozumieć, że nie wolno Cię wyprowadzać z równowagi głupimi pytaniami i brakiem natychmiastowej reakcji – takiej, jaką masz właśnie w tym momencie na myśli. Powinni odgadnąć! Niech się nie dziwią, że gdy się denerwujesz, to krzyczysz i przeklinasz. Powinni wiedzieć, że właśnie w ten sposób okazujesz jak bardzo dana sprawa jest dla Ciebie ważna.

Objawy zatrucia: Utrata poczucia godności, poczucie niedocenienia, niska motywacja do pracy wśród pracowników.

Detoks: Przeproś, gdy się uniesiesz. To nie osłabia autorytetu, lecz go wzmacnia. Krzyk i używanie niecenzuralnych słów osłabia autorytet.

Toksyna nr 2: Wybiórcza pamięć

Pamiętasz tylko to co jest dla Ciebie wygodne. Pod ręką zawsze masz przykłady Twoich ustępstw, wyrazów dobrej woli i wsparcia, jakiego udzieliłeś innym. Nie pozwalasz Pracownikom o tym zapomnieć. Mają Ci być wdzięczni do grobowej deski. A co Ty im właściwie ostatnio obiecałeś? Tego nie musisz pamiętać. Przecież to była tylko zmyślna sztuczka, by uspokoić sytuację kryzysową i dać nadzieję (wiadomo czyją matkę…).

Objawy zatrucia: Brak zaufania pracowników, spadek motywacji, poczucie bycia na przegranej pozycji, poczucie zawodu.

Detoks: Przeproś i wyjaśnij powody, dla których nie dotrzymałeś słowa, staraj się wypełniać obietnice lub po prostu niczego nie obiecuj.

Toksyna nr 3: Straszenie

„Szanują tylko tych, których się boją”. Solidne przekonanie, na którym można zbudować cały system represji. Nie wyrzekniesz się też innej świętej prawdy: „Kto ma miękkie serce, ten musi mieć twardą d…”. Okazywanie siły i przewagi jest codziennością. Emanujesz sankcjami. Przecież masz władzę. Temu możesz zrobić to, a tamtemu tamto. Wiesz, że trzeba o tym nieustannie przypominać. W końcu dyscyplina musi być!

Objawy zatrucia: Lęk, obniżenie osłabienie efektywności pracy, podejmowanie mniej twórczych rozwiązań.

Detoks: Nie strasz konsekwencjami, w przeciwnym razie ludzie będą pracować nie po to, by zdobyć nagrodę, lecz po to by unikać kar, tym samym obniży się ich zaangażowanie i kreatywność.

Toksyna nr 4: Sprzeczne polecenia

Dzisiaj ważne jest to, jutro będzie ważne zupełnie coś innego. Najpierw zlecasz zadanie X, potem je anulujesz i okręt płynie w innym kierunku. Może ktoś odbiera to jako chaos i brak stabilnej podstawy, ale Ty wiesz, że zmiany są podstawą nowoczesnego biznesu. Starasz się przecież dopasowywać do aktualnej sytuacji. Na tym polega Twój spryt i inteligencja. Pracownicy muszą przyjąć taki styl pracy, no chyba, że do tego nie dorośli.

Objawy zatrucia: Dezinformacja, chaos, niepewność, utrata poczucia bezpieczeństwa, nie dostrzeganie sensu angażowania się w daną czynność – w efekcie niedopełnianie obowiązku.

Detoks: Uzgadniaj z Pracownikiem decyzje, wyjaśniaj powody zmiany kierunku, uzyskaj zgodę co do priorytetów.

Toksyna nr 5: Rozkazywanie

W pracy liczy się tempo. Szybko, natychmiast, wykonać, bez dyskusji! Czas na pogaduszki będzie kiedy indziej. Nie ma też czasu na wyjaśnianie szczegółów. Muszą Ci ufać, w końcu to Ty jesteś wodzem i wiesz co dla firmy jest najlepsze. Może kiedyś próbowałeś jakoś rozmawiać z ludźmi, ale wiesz, że to nie to, jakieś miękkie techniki, bez wyrazu i siły. A zatem rozkaz, pytań brak, do roboty!

Objawy zatrucia: Utrata poczucia godności – w konsekwencji obniżenie motywacji do pracy i bunt.

Detoks: Znajdź zawsze czas dla Pracowników. Okaż im życzliwość, porozmawiaj, doceń, pochwal, a na pewno, gdy o coś poprosisz wykonają to chętnie i z pełnym zaangażowaniem

Toksyna nr 6: Tajemnice

Nie wszyscy muszą wszystko o wszystkim wiedzieć. Kilka wtajemniczonych w sprawy firmy osób – to w zupełności wystarczy. O strategii i planach ludzie dowiedzą się we właściwym czasie. Ludzie plotkują, zdecydowanie za dużo w pracy poświęcają czasu na pogaduszki. Trzeba będzie kontrolować przecieki!

Objawy zatrucia: Poczucie niepokoju, brak zaufania do stylu zarządzania, poszukiwanie jakichkolwiek scenariuszy, które pomogą zrozumieć „co jest grane”, utrata poczucia kontroli nad sytuacją, plotki.

Detoks: Bezpośrednio informuj Pracowników o zamierzeniach, przekazuj konkrety, jeśli takich nie masz - podaj kiedy się pojawią i w jaki sposób zostaną zakomunikowane.

Toksyna nr 7: Przekazywanie poleceń przez osoby trzecie

Dlaczego Ty miałbyś bezpośrednio informować innych o aktualnych działaniach? Niech zrobi to Ela lub Marek. Powiedzą po prostu: „Szef kazał Ci przekazać, że…” i będzie po sprawie, a tak pojawiłyby się niepotrzebne pytania, zarzuty, pomysły. Po co to wszystko? W kwestiach kluczowych najlepiej wykorzystać zewnętrznego konsultanta. Jest przecież doświadczony w zgrabnym przekazywaniu informacji.

Objawy zatrucia: Ryzyko niewłaściwego zrozumienia polecenia przez Pracownika, utrata poczucia znaczenia i podmiotowości („Nie jestem godny, by szef spotkał się ze mną osobiście i poinformował mnie o ważnych sprawach”), wzrost zazdrości między pracownikami.

Detoks: Wszystkie polecenia, zwłaszcza te wymagające specjalistycznych ustaleń i właściwego zrozumienia problemu przekazuj osobiście.

Toksyna nr 8: Nie pamiętaj jak kto ma na imię i jaka pełni funkcję

Nie ma sensu zapełniać swojej pamięci niepotrzebnymi informacjami. W pracy są ważniejsze sprawy niż przypominać sobie ciągle jak ktoś ma na imię. Funkcja też do końca nie jest ważna. Oczywiście jakiś zakres obowiązków jest, ale jeśli w danym momencie trzeba zrobić to lub owo – to nie ma dyskusji. Pójdzie Pani…, zaniesie Pan…, wyśle Pani…, Pan obliczy. Pracujesz dla firmy, to działaj! Tylko szybko!

Objawy zatrucia: Utrata motywacji, poczucie bycia przedmiotem i instrumentem w rękach szefa, poczucie marnowania czasu, utrata poczucia godności.

Detoks: Stosuj mnemotechniki, zapoznaj się z zakresem zadań i odpowiedzialności każdego z Pracowników. Poproś o wykonanie czynności dodatkowych – jeśli będziesz szanował ludzi oni odwdzięczą Ci się zaangażowaniem, nawet kosztem swojego prywatnego czasu.

Toksyna nr 9: Ignorowanie opinii innych

Opinie na swój temat traktuj jako nieuzasadnione krytykanctwo. Przecież kto inny, jak nie Ty, wie najlepiej co, kiedy i w jaki sposób powinno być zrobione. W końcu własną pracą i pomysłami doszedłeś do tego co masz. Teraz inni powinni bezkrytycznie się do Ciebie dostosowywać, oczywiście jeśli tylko chcą działać efektywnie!

Objawy zatrucia: Podcinanie skrzydeł, niechęć do dzielenia się swoimi pomysłami, twórczymi rozwiązaniami, spadek zainteresowania sprawami firmy.

Detoks: Nawet jeśli nie chcesz realizować pomysłu, doceń, że ktoś chciał się nim z Tobą podzielić, wysłuchaj do końca, bo może okazać się twórczy.

Toksyna nr 10: Krytyka i atak

Wiele razy słyszałeś, że krytyka powinna być konstruktywna i taką też stosujesz – w końcu mówisz co i jak powinno być zrobione. To, że przy okazji zaatakujesz kogoś osobiście, to przecież tylko dla jego dobra, żeby się czegoś nauczył. Nie ważne też w jaki sposób ma działać podwładny – przecież powinien wiedzieć, co to znaczy lepiej i bardziej efektywnie. Skoro nie tak – to znaczy dokładnie odwrotnie, ale jak, to już jego sprawa. Przecież powiedziałeś, że ma być poprawione.

Objawy zatrucia: Utrata poczucia godności, bunt, lęk, niepewność, obawa przed popełnieniem błędu.

Detoks: Krytykuj zachowania, a nie osobę. Wskazuj pozytywne rozwiązania, wyraź precyzyjnie jakie masz oczekiwania, co do sposobu realizacji oraz spodziewanych efektów.

Toksyna nr 11: Nierówne traktowanie pracowników

Jesteś zadowolony z pracy Krzysztofa, zostaje po godzinach, zawsze Ci przytakuje, a jeśli nawet się z Tobą nie zgadza, to nie wyraża tego wprost. Zawsze możesz liczyć na jego poparcie i pełne zaufanie. Co więcej, dzięki niemu zawsze wiesz, co jest przedmiotem zakładowych plotek. Nie dziwne więc, że to właśnie on zazwyczaj otrzymuje premię lub publiczną pochwałę. W końcu sobie na to zasłużył, inni wykonują tylko to, co do nich należy. Nawet się nie wysilą, by zrobić coś więcej, a że pozostają po godzinach… Skoro nie umieją sobie lepiej organizować pracy to ich problem.

Objawy zatrucia: Utrata motywacji do pracy u pracowników nie docenianych i wewnętrzny podział Pracowników z powodu zazdrości i podejrzliwości

Detoks: Staraj się wszystkich traktować równo, doceniać wszystkich pracowników za ich pracę. Chętnie zrobią dużo więcej, jeśli tylko da im się szansę i dostrzeże ich zaangażowanie .

Toksyna nr 12: Brak jasno określonego zakresu obowiązków

Zatrudniasz osoby w firmie i oczekujesz, że będą wykonywały wszystkie Twoje polecenia. Oczywiście określasz zakres wykonywanych przez nich obowiązków, ale uważasz, że każdy dobry pracownik wykonuje wszystko co zleca szef . Nawet jeśli to, o co prosisz leży poza zakresem jego obowiązków . Dziwisz się jeśli zwraca Ci na to uwagę i zastanawiasz się czy on w ogóle chce tu pracować. W końcu, każdy żołnierz wykonuje rozkazy przełożonego. A to że dziś prosisz go o wykonanie telefonu do klienta, choć powinien rozliczać teraz budżet , lub ma zatroszczyć się o nabór nowych pracowników , skoro powinien pisać projekt , to już kwestia odpowiedniego dostosowania się do naglących potrzeb.

Objawy zatrucia: Zagubienie, niepewność, dezorganizacja, niepełne przykładanie się do szkoleń, niewykonywanie podstawowych obowiązków, opóźnienia.

Detoks: Określ zakres obowiązków i konsekwentnie wymagaj tylko tego, co jest w ich zakresie. A jeśli zachodzi taka konieczność by podjąć dodatkowe działania, upewnij się, że nie kolidują one z podstawowymi obowiązkami i poproś o podjęcie tych działań.

Toksyna nr 13: Brak podstawowych narzędzi

Zatrudniasz ludzi za odpowiednie wynagrodzenie . Dajesz im dobrze zarobić, a oni chcą komputer , telefon , samochód twierdząc, że bez nich nie da się pracować. Ty przecież gdy zaczynałeś pracę radziłeś sobie świetnie bez tych gadżetów. Myślisz sobie, że skoro tyle im już dałeś nie ma potrzeby rozpieszczać ich dodatkowymi bonusami. Jeśli chcą to niech sobie na nie zasłużą. Przecież dla firmy to spory wydatek, a komputerów jest tyle, że mogą korzystać z nich na zmianę. Kwestia kreatywności. A to, że przy zatrudnianiu obiecywałeś zakup tego sprzętu – nieważne, w końcu nie powiedziałeś kiedy to nastąpi.

Objawy zatrucia: Niepewność Pracowników, niemożność w pełni wykonywania swoich obowiązków, bezradność, niechęć do podejmowania niektórych zadań, obawa przed złym wizerunkiem firmy, wstyd.

Detoks: Poinformuj, kiedy sprzęt zostanie dostarczony i konsekwentnie dotrzymaj terminów

Toksyna nr 14: Wszechwiedza

Po co Ci opinie innych, przecież to Ty wiesz jak i co powinno być zrobione. W końcu to Ciebie zarząd pyta o opinię, masz efekty własnego stylu zarządzania. No i w końcu jesteś najlepszy. Nie wypada przyznać, że czegoś się nie wie, nie rozumie lub nie ma pomysłu na zmianę. Łatwiej jest zrzucić odpowiedzialność na podwładnego, powiedzieć, że to on właśnie powinien wiedzieć. A jeśli nie wie, to niech się douczy. Dla Ciebie to przecież jest takie proste, nawet jeśli na chwilę obecną nie wiesz jak to zrobić.

Objawy zatrucia: Możliwość popełniania błędów, straty finansowe , utrata autorytetu wśród Pracowników, brak zaufania do decyzji szefa.

Detoks: Nie ma nic złego w tym, że czegoś się nie wie. Lepiej jest zapytać niż wydać błędne polecenie, tym samym obniżyć własny autorytet w oczach podwładnych. O wielkości mędrca świadczy umiejętność trafnego zadawania pytań, świadomość własnej niedoskonałości i niewiedzy.

Toksyna 15: Kontrola

Jeśli chcesz wiedzieć co dzieje się naprawdę w firmie i zachować kontrolę to musisz mieć wgląd w to, o czym Twoi pracownicy plotkują, kogo i za co krytykują, z kim się spotykają w pracy i po pracy, co robią w czasie wolnym i czy przypadkiem nie myślą o odejściu do konkurencji. Każde wyjście z firmy musi być kontrolowane, bo z pewnością zamiast pojechać do klienta, pracownik pojechał do domu, lub zrobił sobie dłuższą przerwę na obiad. Jeśli nie skontrolujesz, to na pewno Cię oszukają. W końcu tylko tak można dopilnować czy Pracownik jest uczciwy.

Objawy zatrucia: Brak poczucia zaufania, poczucie ciągłego nadzoru i zniewolenia, potrzeba ciągłego tłumaczenia się i ukrywania.

Detoks: Zaufanie jest podstawą przejrzystych i dobrych relacji. Każda forma kontroli jest przejawem braku zaufania. Jeśli chcesz by podwładny pracował bardziej efektywnie pozwól mu odetchnąć. Presja nie jest dobrym doradcą i z pewnością sprzyja popełnianiu błędów.

Toksyna nr 16: Przemoc fizyczna i psychiczna

Często zdarza Ci się podnieść głos na podwładnego. W końcu powinien Cię słuchać. A skoro prośby nie trafiają, zaczynasz krzyczeć, czasem wręcz szantażujesz emocjonalnie lub zabierasz określone środki lub świadczenia . Poniżanie to jedyny sposób na utrzymanie ludzi w szeregu. Publiczna nagana – ależ oczywiście – niech inni wiedzą, co o nich myślisz. A niech Ci się postawią. Wtedy wyciągniesz asa z rękawa: „Jeśli Pan nie chce u nas pracować droga wolna, tam są drzwi…” Pracownik nie ma wyjścia, jak tylko się Tobie poddać. W końcu ktoś tu musi rządzić i udowodnić, że ma rację. A to, że czasem, ktoś poczuje się dotknięty…

Objawy zatrucia: Frustracja, wyuczona bezradność, niechęć do pracy , obniżenie poczucia własnej wartości , lęk, niepokój, absencja w pracy

Detoks: Przemoc jest zawsze przejawem słabości, a nie mocy. Po takie narzędzia sięgają ludzie słabi, z kompleksami, próbujący udowodnić własną wartość , która kiedyś została im odebrana. Samooceny nie odbudujesz w ten sposób, a możesz jeszcze stracić szacunek współpracowników. Nigdy nie wiesz, czy kiedyś właśnie od niego nie będziesz zależny, w innej firmie zdecyduje o nie podpisywaniu kontraktu właśnie z Tobą.

Toksyna nr 17: Poczucie bycia wykorzystywanym

Robisz dla nich wszystko, a oni wciąż proszą o podwyżkę. Ale żeby chociaż przy tym coś od siebie więcej dali, to już nie koniecznie. Z pewnością, chcą wykorzystać Twoją dobrą wolę. Jeśli nie będziesz ich kontrolował, to na pewno wyniosą Ci połowę firmy – wykorzystają cały papier do ksero, na pewno będą dzwonić z telefonu służbowego w celach prywatnych. Więc wolisz nic nie dawać, niż poczuć się wykorzystywany. Nie dasz podwyżki, bo on i tak się nie przyłoży bardziej, solidniej.

Objawy zatrucia: Lęk, frustracja, poczucie braku zaufania, poczucie poniżenia, ignorowania podstawowych potrzeb.

Detoks: Bez zaufania nie zbudujesz dobrych relacji z Pracownikami. Możesz też zignorować dobre pomysły podwładnych z obawy przed poniesieniem dodatkowych kosztów np.: nie zainwestujesz odpowiednio pieniędzy, które mogłyby przynieść Ci dodatkowe zyski . Wysłuchaj uzasadnienia każdej prośby, nie zakładając, że właśnie ktoś chce Ciebie oszukać. Może właśnie ktoś podsunął Ci dobry sposób na poprawę wizerunku firmy.

Toksyna nr 18: Zarzucanie braku inicjatywy

Określiłeś zakres obowiązków, ale nie wiesz dlaczego pracownicy robią tylko to co jest w umowie. Przecież mogliby dodatkowo zarobić, gdyby wyszli z jakąkolwiek inicjatywą. A oni nic. Wręcz mają do Ciebie pretensję, że to Ty ich nie motywujesz. I w dodatku z roku na rok widzisz coraz mniejsze zaangażowanie . A ty przecież robisz wszystko by ich zmotywować. Chcesz nawet podwyższyć im pensję, a oni nie chcą. Dziwisz się też dlaczego się kłócą, są wciąż niezadowoleni z warunków pracy , skoro w innych firmach jest jeszcze gorzej. Powinni być wdzięczni za to co mają!

Objawy zatrucia: Poczucie niespełnienia podstawowych potrzeb, potrzeba rozwoju, stawiania większych wyzwań, potrzeba bycia zauważonym.

Detoks: Pieniądze nie motywują, są niezbędnym elementem wynagrodzenia. Przyjrzyj się czego Twoim pracownikom najbardziej brakuje i zacznij zmiany od tego. Poznaj też co ich może Zainspirować, jakie mają potrzeby poza zakładem pracy . Zacznij od sprawdzenia co stoi na przeszkodzie w poczuciu jedności z firmą i ich celami. Nic tak nie pociąga jak inspirująca misja (oczywiście po zaspokojeniu podstawowych potrzeb)

Toksyna nr 19: Krytyka odbierana jako atak na władzę

Kiedy podwładny wyraża swą dezaprobatę dla Twoich decyzji lub działań, nie zastanawiasz się nawet czy ma rację. To przecież nie ważne. Ty musisz bronić stanowiska i własnej samooceny. Bo przecież jesteś najlepszym szefem i nie wolno się przyznać do błędu. Przyznanie się, byłoby równoznaczne z utratą autorytetu. Wolisz więc obrazić się lub odwrócić uwagę i skrytykować podwładnego. Niech pilnuje własnych obowiązków, bo co on wie o zarządzaniu.

Objawy zatrucia: Zatajanie pomysłów przez pracowników , niechęć dzielenia się swoimi rozwiązaniami, nieszczerość, mówienie tylko tego co Ty chcesz usłyszeć, ryzyko popełniania błędów w dziedzinie, o której wiesz trochę mniej, niż Twój podwładny

Detoks: Wysłuchaj krytyki, bez obaw o utratę autorytetu, przyjrzyj się rozwiązaniom proponowanym przez pracowników , może okazać się, że są znacznie lepsze od Twoich. O wielkości mistrza świadczy to, że wychowuje ucznia lepszego od siebie i potrafi przyznać się do błędów lub niewiedzy.

Toksyna nr 20: Przekonanie o niemożności wpływu na pracowników

Podnosisz pensję, zlecasz nowe zadania , o których wiesz, że będą dla Pracownika wyzwaniem, a on nic, nie reaguje. Jego zaangażowanie spada, pracuje mniej efektywnie. Gdybyś Ty był na jego miejscu już dawno wziąłbyś się do roboty i z pewnością zaangażowałbyś się bardziej w pracę. Dziwisz się, czemu podwładny nie wychodzi z inicjatywą. Zapomniałeś już, jak krytykowałeś go za kolejny nierealistyczny pomysł.

Objawy zatrucia: Utrata zaangażowania, poczucie niedocenienia, poczucie bycia nieważnym

Detoks: Poznaj najpierw realne potrzeby Twoich pracowników , być może to, co Ciebie motywowało, ich nie motywuje w ogóle. Oceń też, czy to, co uważasz za motywator nie jest przypadkiem rzeczą konieczną, oczywistą, która po prostu się pracownikowi należy.